Ik bezocht de Effective Altruism Global conferentie in Rotterdam. Dit viel mij op.
Over ‘the billionaire problem’, effectief altruïsme als religie en of iedereen een goed doel moet oprichten
Vandaag wil ik het hebben over effectief altruïsme.
Effectief altruïsme (EA) is een beweging van mensen die zoveel mogelijk goed met hun tijd en geld proberen te doen, en dus grondig onderzoek doen naar wat de beste aanpak is. Dit stuk gaat over een paar ontwikkelingen en uitdagingen voor de beweging, dus ik ga niet heel veel tijd besteden aan het introduceren van EA en wat het inhoudt. Als je daar eerst wat meer over wilt lezen heb ik aan het einde een paar links gedeeld.
Mensen die met EA bekend zijn zal het niet ontgaan zijn dat ik veel van hun ideeën meeneem in mijn schrijven over filantropie. En hoewel ik persoonlijk vind dat de beweging soms te weinig aandacht besteedt aan wat er in de rest van de filantropische sector gebeurd - een drijfveer om deze nieuwsbrief te doen was om mijn eigen perspectief te verbreden - is de EA-community nog steeds een enorm waardevolle bron van inspiratie en ideeën voor mij.
Om die reden wou ik graag een keer een ‘EA Global’ (EAG, of EAGx) conferentie bijwonen, dus toen deze afgelopen weekend in Rotterdam plaatsvond was ik natuurlijk van de partij.
Naast alle interessante presentaties en bevlogen mensen, was ik vooral onder de indruk van de organisatie en hoe goed alles geregeld was: EA is growing up!
Het is bij wijze van spreken uitgegroeid van een gek idee op een studentenkamertje met een kapotte verwarming, naar een globale beweging met een mooi starterssalaris en een yuppig nieuwbouwappartement (EAGx vond plaats in het WTC in Rotterdam).
Ik wilde mijn indruk van het weekend op papier zetten, maar in plaats van een verslag van het hele weekend heb ik gekozen een paar thema’s te beschrijven. Het zijn thema’s die voor mij door het weekend heen liepen, of waarvan ik denk dat ze bijzonder relevant gaan zijn voor EA in de nabije toekomst.
The billionaire problem
EA is dan misschien nu een starter die prima op eigen benen kan staan, maar het is ook een starter die een jubelton van papa en mama krijgt om dat eerste huis te kopen straks.
Een terugkerend onderwerp van discussie was hoe de beweging moet omgaan met de enorme bedragen die het van een handjevol miljardairs krijgt. Sprekers werden er naar gevraagd, en deelnemers voerden serieuze gesprekken in de wandelgangen en aan eettafels. Verder had Rutger Bregman nog even een Davos-momentje toen hij in zijn Q&A sessie een luid applaus ontving voor zijn voorstel dat - als de miljardairs echt zo toegewijd waren - ze hun welvaart Patagonia-stijl moesten weggeven.
Het gaat hier meestal over Facebook mede-oprichter Dustin Moskovitz en zijn vrouw Cari Tuna, en crypto-ondernemer Sam Bankman-Fried (in EA-kringen volstaat SBF). Gezamenlijk zijn ze ongeveer 30 miljard waard (DM, SBF), en hebben ze herhaaldelijk gezegd een groot deel daarvan te gaan doneren. En misschien nog belangrijker: door enorm te investeren in ‘movement building’ zijn ze ook grotendeels verantwoordelijk voor de rappe groei die EA doormaakt (en de goede catering op conferenties).
Nu vraag je je misschien af: waarom maakt een beweging die zoveel mogelijk goed wil doen zich zorgen om enorme smakken geld van miljardairs?
Een paar van de (betere) redenen die ik heb gehoord:
Het is ondemocratisch. Een paar ultra-rijken hebben een enorme invloed op de prioriteiten van de beweging.
Het is niet duurzaam. Stel dat SBF of Moskovitz onder een bus belandt. Of uit bed stapt en besluit dat het leven niet om zoveel mogelijk goed doen gaat, maar om zoveel mogelijk raketten op Mars te laten landen…
Het is demotiverend. Kan de “gewone” donateur nog wel iets bijdragen? Heeft het nog zin om te geven als jouw donatie in hetzelfde potje komt als die van miljardairs? En is het ethisch dat van mensen te vragen?
Het is slecht voor het imago. EA begon als een paar academici die vrijwel alles boven het bestaansminimum weggaven. Dat is een veel sympathieker beeld dan een groep superrijken die nog steeds in de Forbes top 100 staan.
Persoonlijk denk ik dat een beweging als EA grote én kleine gevers nodig heeft. De gemiddelde donateur wil niet dat hun geld naar dingen als conferenties of evenementen gaat, en die dingen heb je wel nodig om iets op te bouwen. Daar kunnen grote gevers een rol spelen.
Dat gezegd hebbende zou ik ook liever zien dat die grote donaties dan van fondsen komen, met een bestuur en een transparante missie.
(maar dan zouden we dit wel mislopen)
*UPDATE: Het lijkt erop dat het tweede punt (niet duurzaam) eerder relevant wordt dan verwacht. Per Forbes: Is This The End for Sam Bankman-Fried?
De religieuze trekjes van EA
Eén van de main events van het weekend was een interview met Rutger Bregman over zijn kijk op effectief altruïsme.
Bregman is in Nederland natuurlijk erg bekend van zijn bestselling boeken, maar hij heeft de afgelopen tijd ook verschillende artikelen en podcasts over effectief altruïsme gemaakt. Waarschijnlijk is hij nu de grootste verspreider van EA-gedachtegoed die we in Nederland hebben.
Dit was voor hem dus echt een thuiswedstrijd, en het feit dat hij duidelijk op z’n gemak was en graag over deze onderwerpen praat maakte het een leuk interview. Daarbij trok hij natuurlijk ook enkele historische parallellen voor EA, en het is een van die parallellen waar ik het nu over wil hebben.
Bregman beschreef EA als ‘seculier calvinisme’. Hij noemde daarbij de esthetiek van zuinigheid, een soort schaamte of boetedoen voor je privilege, en de zingeving die het voor veel mensen brengt.
Hoewel het misschien wat gek klinkt om een (soms overdreven) rationele beweging als EA met religie te vergelijken, valt er veel voor te zeggen. Ik zou aan het rijtje van Bregman bijvoorbeeld nog kunnen toevoegen dat veel religies een traditie hebben van een percentage van je inkomen doneren, en dat ze veel belang hechten aan een sterke community.
In de wereld van filantropie is het ook niet per se verkeerd om met religie te worden vergeleken. Religieuze instellingen zijn super effectieve fondsenwervers, en ‘kerk en levensbeschouwing’ was in 2020 nog steeds het thema waar Nederlandse huishoudens het meest aan gaven (zie figuur). Daarnaast functioneren veel kerken als meta-charities, die (naar schatting van Geven in Nederland) ongeveer de helft van wat ze binnenkrijgen aan andere maatschappelijke doelen doorgeven.
Elke ideologie of beweging met een sterke aanhang wordt ooit wel met religie vergeleken. Maar in de goededoelensector heeft dit dus een extra laag, juist omdat kerken en andere religieuze instellingen zo lang succesvol zijn geweest in het werven van fondsen. Misschien is het dus niet zo verkeerd voor EA om naar die vergelijking te kijken en wat van religieuze instellingen op te steken.
Moet iedereen een goed doel oprichten?
In de presentatie ‘Why and how you should launch a high-impact charity’ legde Steve Thompson uit dat EA met een tekort aan ‘founders’ kampt.
Kortgezegd: er is genoeg geld (zie: ‘billionaires’), er zijn genoeg belangrijke en oplosbare problemen geïdentificeerd door organisaties als Charity Entrepreneurship, en er zijn genoeg jonge idealisten in de groeiende EA-community die aan die problemen willen werken. Maar er zijn te weinig mensen die de organisaties oprichten waar al dat geld en talent aan het werk gezet kan worden.
Charity Entrepreneurship heeft een indrukwekkend programma opgezet om hier iets aan te doen. Twee maanden lang gaan ambitieuze wereldverbeteraars door een intensief traject, waar ze worden begeleid bij het oprichten van een goed doel dat de potentie heeft veel levens te verbeteren.
Gedurende zijn verhaal benadrukte Thompson herhaaldelijk zowel hoe intensief het werk van een ‘founder’ is, maar ook hoeveel impact je potentieel kan hebben. Ook organisaties als 80,000 hours benadrukken dat de goede carrière kiezen de belangrijkste keuze van je leven is qua impact. De EA community legt de lat steeds hoger: wees ambitieus, ‘aim high’.
Waar ik me zorgen om maak is dat EA het onmogelijk gaat maken voor de meeste mensen om er zich een onderdeel van te voelen. Als een beweging idealen propageert waaruit alleen waardering blijkt voor de 1% (of zelfs 0,001%) wordt het snel oninteressant voor de rest. Waar voorheen iedereen zich volwaardig lid van de beweging kon voelen door te doneren, komt er nu steeds meer druk op mensen om ook een ‘EA-aligned’ baan te vinden.
En dat gaat niet iedereen lukken. Op EAGx in Rotterdam zag en sprak ik studenten van over de hele wereld, die allemaal op zoek waren naar een carrièrepad met maximale impact. Als iedereen die nooit die baan vind zich geen volwaardig EA-er voelt gaat de stroom aan donaties snel opdrogen.
Nu is het niet per se een probleem dat de toon op een conferentie wat ‘ambitieuzer’ is dan in de communicatie naar het grote publiek. Maar als EA echt wil dat haar normen en waarden breed gedragen worden, moet het ze uitdragen op een manier waar iedereen iets mee kan.
Hoewel ik hier een paar uitdagingen voor EA heb beschreven, ben ik over het algemeen erg optimistisch over de beweging en wat het kan bereiken.
Verder ben ik natuurlijk vooral benieuwd naar wat voor indruk het weekend op andere mensen heeft gemaakt, en of jullie het met mijn observaties eens zijn. Ook als je niet geweest bent, maar wel een mening over EA hebt, ben ik erg benieuwd.
Tot slot heb ik (zoals beloofd) hier nog een paar links voor mensen die meer willen lezen over EA:
Een long-read van Pepijn Vloemans in de Groene Amsterdammer over effectief altruïsme. Een goed beginpunt als je tijd/zin hebt om te lezen hoe de beweging ontstaan is en waar het om draait.
De uitleg op de website van Effectief Altruïsme Nederland.
Doneer Effectief, als je meer wil leren over hoe je kan doneren als een EA-er.
En natuurlijk mijn eigen podcastserie: Effectief Doneren!