Wat is Heilig Boontje?
Heilig Boontje is een nieuwsbrief over de belangrijkste ideeën in de filantropie.
Mijn doel is om deze ideeën op een toegankelijke manier te presenteren, zodat het te volgen is voor zowel iemand die gewoon wat bewuster wil geven, als een professional die geïnteresseerd is in ideeën die de sector (gaan) vormgeven.
Wat kun je van Heilig Boontje verwachten?
Heilig Boontje zal ongeveer eens in de twee weken in je inbox verschijnen. Ik ben van plan om twee soorten content te publiceren:
🖊 Artikelen/essays - Stukken waarin ik een analyse doe van een onderwerp binnen de filantropie.
🎧 Podcasts - Podcastafleveringen waarin ik in gesprek ga met experts in de filantropische sector.
Wie ben ik?
Mijn naam is Brendan Hadden en ik schrijf voor Solar365 en Warmte365 over duurzaamheid en energie. Naast mijn werk ben ik met Heilig Boontje begonnen omdat ik al langere tijd de filantropische sector volgde, onder andere vanwege het actief zijn als vrijwilliger bij stichting Doneer Effectief.
Mijn interesse in de filantropie is begonnen bij het effectief altruïsme, een beweging die probeert wetenschap in te zetten om zoveel mogelijk goed te doen in de wereld. Vervolgens ben ik me gaan verdiepen in de bredere filantropische sector, en deze nieuwsbrief is in feite mijn poging jullie mee te nemen in dat proces.
Als je meer van mij wilt lezen/luisteren kun je:
🎙 De podcast Effectief Doneren luisteren. Acht afleveringen, over de vraag: hoe kun je zoveel mogelijk goed doen met je geld? Ik heb deze podcast gemaakt in samenwerking met stichting Doneer Effectief.
🐤 Mij volgen op Twitter of LinkedIn.
Wat is de missie van Heilig Boontje?
De missie van Heilig Boontje bestaat uit twee delen, waarvan de eerste eigenlijk al genoemd is:
☝ Een Nederlands platform zijn voor de belangrijkste ideeën in de filantropie.
Die ideeën kunnen in principe uit alle hoeken komen, maar ze hebben één ding in gemeen. Dit is het tweede doel van de nieuwsbrief:
✌ Het promoten van een meer bewuste vorm van filantropie.
Ik zie een bewuste vorm van filantropie een beetje als het verschil tussen het kopen van een pak eieren en het kopen van een nieuwe laptop. Het zou goed kunnen dat je over een jaar (of de paar jaar die een laptop meegaat) een vergelijkbaar bedrag aan eieren en laptops uitgeeft. Maar je denkt heel anders over die aankopen na.
🥚 Bij eieren loop je door de supermarkt, beland je voor het schap met de eieren, denk je kort na over hoe belangrijk je het vindt dat kippen een goed leven hebben, en kies je een van de vijf opties voorhanden.
💻 Bij de laptop denk je goed na over wat je budget is en hoeveel je kan missen, je zoekt uit waar je laptop aan moet voldoen voor jou als gebruiker, en je gaat vervolgens op zoek naar de beste aanbieder.
Doneren aan goede doelen lijkt jammer genoeg vaak meer op het ‘eieren-model’. We kiezen vaak maar tussen een handjevol bekende opties, die je overspoelen met folders, posters, emails en collectanten. Hierdoor blijft reflectie op doneren vaak beperkt tot korte momenten, waarop je nadenkt over de vraag: hoe zielig vond ik die reclame?
Ik denk dat een meer bewuste vorm van filantropie beter is voor zowel gever als ontvanger. Aan de kant van de goede doelen leidt het tot een breder aanbod en sterkere organisaties, omdat donaties niet meer verdeeld worden op basis van welke organisatie het meest aan advertenties kan uitgeven. En aan de kant van de gevers leidt het tot meer voldoening uit doneren, en kunnen ze advertenties met een gerust gevoel negeren in de wetenschap dat ze al een weloverwogen beslissing hebben gemaakt.
Waarom ben ik met Heilig Boontje begonnen?
Naar mijn idee is er nog te weinig toegankelijke, onafhankelijke content over filantropie in Nederland. Je hebt aan de ene kant prima vakbladen, maar die zijn gericht op professionals en de gemiddelde donateur kan daar niet zo veel mee. En aan de andere kant wordt de informatiemarkt overspoeld door promotiemateriaal van goede doelen zelf, waarvan de betrouwbaarheid niet altijd duidelijk is.
Ik vind dit een gemis. Jesse Frederik van de Correspondent zei in januari over de journalistiek: ‘We zijn er ook om wat belangrijk is spannend te maken, en niet andersom.’
En volgens mij kan er geen twijfel over bestaan dat filantropie belangrijk is. Al kijk je alleen naar de kant van de donateur zijn er genoeg goede redenen:
Het gaat bijna iedereen aan: in 2020 gaf 73% van de huishoudens aan goede doelen, gemiddeld ter waarde van 360 euro (Geven in Nederland, 2022).
Het gaat om veel geld: in 2020 gaven we gezamenlijk 5,6 miljard euro aan goede doelen (ook GiN).
Naast dat het anderen helpt maakt doneren ook de gever gelukkiger (Anik et al., 2009).
In het rijtje van impactvolle dingen die je als individu kan doen staat geld doneren misschien wel bovenaan, maar toch lees je er slechts een fractie van de artikelen over die je over lifestyle, consumptie en stemgedrag tegenkomt.
Waarom heet het ‘Heilig Boontje’?
In januari interviewde ik Jan Willem Bolderdijk, een onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen. Ik vroeg hem naar zijn werk, en specifiek naar wat hij het heilig boontje-effect noemde:
‘Het heilig boontje-effect houdt in dat wij soms een beetje ambigu reageren op anderen om ons heen die iets goeds doen. Enerzijds zien we voorbeelden: prachtig, iemand die echt veel over heeft voor een ander en niet aan zichzelf denkt. En tegelijkertijd kan zo’n persoon ons een spiegel voorhouden, omdat die persoon het vaak beter doet dan wij.
Dat kan ongemak oproepen, want mensen willen zichzelf zien als morele wezens. (...) En op die manier kan dat antipathie opleveren naar iemand die iets doet wat wij eigenlijk zouden willen doen.’
Jan Willem legde verder uit dat als we iemand iets goeds zien doen - wat wij net zo goed hadden kunnen doen - er cognitieve dissonantie optreedt. Jij geeft om het milieu, zij geven om het milieu: waarom vlieg jij nog wel?
We kunnen die cognitieve dissonantie op twee manieren oplossen: of het ligt aan ons, of het ligt aan de ander. Als we denken dat het probleem bij ons ligt, moeten we ons gedrag aanpassen. Niet zo’n makkelijke conclusie. Als we denken dat het probleem bij de ander ligt, moeten we concluderen dat er iets mis is met hun gedrag.
‘Wat een heilig boontje.’
